Biznis CG Portal o biznisu, politici i inovacijama u Crnoj Gori
Povezani članci
Podatak da je za samo godinu dana prosječna neto zarada povećana čak 34 odsto (sa 532 u 2021. na 712 eura u 2022. godini) više je nego dovoljan da se program “Evropa sad” ocijeni kao uspješan. Primjera radi, u periodu od 2012. do 2021. godine, neto zarada je porasla kumulativno svega devet odsto, ili u prosjeku jedan odsto godišnje, kaže profesor ekonomije i javnih finansija na FEFA univerzitetu i jedan od tvoraca programa Goran Radosavljević.
– U februaru 2012. neto zarada je bila 495 eura, a u decembru 2021. godine, prije početka primjene programa, 537 eura. Prosječna neto zarada u februaru 2023. bila je 771 euro, ili oko 44 odsto više u odnosu na početak primjene programa. Životni standard građana je znatno povećan kao rezultat programa “Evropa sad”, i to je činjenica. Čak i ako se uzme u obzir rast potrošačkih cijena, vjerodostojnost ovog zaključka se ne umanjuje. Naime, rast cijena u 2022. iznosio je 17,2 odsto, što nas dovodi do realnog rasta neto zarada od oko 16,8 u toj godini. Kumulativni rast cijena u periodu 2012–2021. godina bio je oko 15,8 odsto, što nas dovodi do realnog pada prosječnog neto dohotka od oko 6,8 odsto. Program “Evropa sad” donio je realni i održiv rast standarda građana, koji suštinski nije viđen u prethodnoj deceniji, i to je veliki uspjeh – kazao je Radosavljević za “Dan”.
On je istakao da je za građane najznačajniji rast minimalne zarade.
– Minimalna zarada je u razvijenim zemljama izuzetak, dok je u zemljama zapadnog Balkana, nažalost, pravilo, koje je gotovo uvijek praćeno i visokim stepenom sive ekonomije, prije svega kroz plaćanje dijela zarade “na ruke”. Ako je već tako, onda ima smisla izmjenama u oblasti javnih finansija povećati minimalnu zaradu, smanjiti poresko opterećenje, a nakon toga uvesti progresivnost na više nivoe zarada. To je i bio princip od kojeg je ovaj program krenuo – objašnjava Radosavljević.
Osim toga, kako je dodao, smanjena su opterećenja rada poreskim zahvatanjima.
Minimalna zarada je u razvijenim zemljama izuzetak, dok je u zemljama zapadnog Balkana, nažalost, pravilo, koje je gotovo uvijek praćeno i visokim stepenom sive ekonomije, prije svega kroz plaćanje dijela zarade “na ruke”
– Država se odrekla dijela svojih prihoda zarad povećanja standarda građana. Pravna lica imaju sada dodatni podsticaj da plate poreze i doprinose na punu zaradu. Istovremeno, uvedena je takozvana vertikalna poreska pravičnost, koja podrazumijeva da bogatiji plaćaju procentualno veći porez. Država je kroz uvođenje progresivnosti u oporezivanju dohotka od rada i kapitala dobila dodatna budžetska sredstva. Istovremeno, usled značajnog rasta standarda građana, došlo je do veće potrošnje i veće naplate PDV-a – ukazuje Radosavljević.
U prilog ovoj tvrdnji govori i izvještaj o izvršenju budžeta za 2022. godinu, koji pokazuje da je rast prihoda budžeta u 2022. godini u odnosu na prethodnu godinu bio 97,7 miliona eura – prihodi su čak četiri odsto veći od plana.
– Još treba napomenuti da je 2022. bila veoma turbulentna godina, da se Vlada odrekla dijela prihoda od akciza kako bi smanjila pritisak na cijene naftnih derivata, da je, zbog rata u Ukrajini i EU sankcija protiv Rusije, došlo do smanjenja protoka ljudi, robe i usluga sa te dvije zemlje. Uprkos tome, rezultati programa “Evropa sad” jasno su vidljivi i siguran sam da će biti mnogo vidljiviji u godinama koje dolaze. Konačno, mislim da je prošlo veoma malo vremena da bi se reklo koje su negativne posledice ovih reformi, ako ih uopšte i bude – ističe Radosavljević.
Dan
