Centralna banka (CBCG) uputila je preventivno upozorenje komercijalnim bankama (kreditne institucije) u kome ih je pozvala da klijentima ne saopštavaju da će im onemogućiti pristup novcu ako ne dostave novu ličnu kartu naglašavajući da je riječ o zakonskoj obavezi, a ne o mjeri vrhovne monetarne institucije.
Ovo upozorenje uslijedilo je nakon što je CBCG zaprimila veći broj prigovora klijenata u vezi sa obavještenjima banaka o mogućoj blokadi računa, koja su im predstavljena, kako se navodi u upozorenju, kao mjera CBCG.
“Vijesti” imaju uvid u ovaj dopis koji je potpisala direktorica Direkcije za nadzor u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma i zaštitu potrošača u CBCG Gordana Kalezić.
Zakonski rok u kome su građani morali da zamijene lične karte je istekao juče, a od danas su banke u obavezi da prilikom identifikacije klijenta koji je došao da podigne novac rade tu provjeru na osnovu novog ličnog dokumenta. Ako klijent ima staru ličnu, onda to znači da ne može da podigne novac ili završi neku drugu uslugu.
“Dakle, ne radi se o blokadi računa u formalnom smislu, nego šalterski službenik ne može da izvrši kvalitetnu identifikaciju na osnovu starog dokumenta što znači da ne može da omogući pristup novcu onome ko ne posjeduje odgovarajući dokument”, pojasnio je izvor “Vijesti”.
Obaveze banaka
CBCG je pozvala banke da postupaju po zakonu, a ako to ne budu radile preduzeće najoštrije mjere u skladu sa zakonom. Preventivno upozorenje je izdato, kako se navodi, na osnovu člana 45 stav 2 tačka 9 Zakona o CBCG, člana 243 stav 1 tačka 3 Zakona o kreditnim institucijama i ovlašćenja broj 0102-7517-1/2025 od 24. 9. 2025.
Komercijalne banke su dužne da identifikaciju klijenata izvrše shodno Zakonu o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorizma. Predlagač ovog zakona je Ministarstvo unutrašnjih poslova, a sprovodi ga i CBCG koja bankama može izreći novčane kazne ako postupaju suprotno ovom zakonu.
Na osnovu ovog Zakona je CBCG kaznila Adriatik banku sa 3,6 miliona eura o čemu se, kako je navedeno u izvještaju nezavisnog revizora ove banke, vodi sudski postupak.
“U cilju obezbjeđivanja poslovanja kreditnih institucija u skladu s propisima kojima se uređuje njihovo poslovanje, kao i propisima kojima se uređuje zaštita potrošača koji su korisnici finansijskih usluga, upozoravaju se sve kreditne institucije pojedinačno da su dužne da: potpuno, tačno i blagovremeno informišu klijente o uslovima korišćenja usluga kreditnih institucija, kao i pravima i obavezama klijenata utvrđenih zakonom, da u komunikaciji s klijentima, obaveze klijenata i obaveze kreditnih institucija koje su utvrđene zakonom, ne predstavljaju kao mjere, naloge ili instrukcije CBCG, kao ni da se u tim prilikama pozivaju na CBCG koja će u okviru svojih ovlašćenja pratiti način na koji kreditne institucije komuniciraju prema svojim klijentima, pa će u slučaju uočenih nepravilnosti preduzeti najstrože mjere u skladu sa zakonom”, navodi se u dopisu.
Prigovori klijenata
Kako je obrazloženo vrhovna monetarna institucija je u prethodnom periodu zaprimila veći broj prigovora klijenata u vezi sa obavještenjem kreditnih institucija o mogućoj blokadi računa, ako ti klijenti, radi ažuriranja podataka o klijentu, ne dostave novu ličnu kartu kao važeću ličnu ispravu, a navedeno predstavljajući kao mjeru koja se preduzima po nalogu CBCG.
“lz komunikacije s klijentima, CBCG je informisana da su kreditne institucije i u ranijim periodima svoje zakonske obaveze predstavljale kao obaveze po nalogu CBCG, a ne kao zakonom utvrđene. CBCG ukazuje da obaveza kreditnih institucija da posjeduju važeće lične isprave svojih klijenata proizilazi iz zakona, uključujući i Zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma.Takođe, odredbom člana 33b Zakona o ličnoj karti, propisano je da Iične karte izdate u skladu sa Zakonom o ličnoj karti mogu se upotrebljavati do isteka roka njihovog važenja, a najkasnije do 30. septembra 2025. godine. Podsjećamo da su oba navedena zakona – i Zakon o ličnoj karti i Zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, iz nadležnosti MUP-a, a ne CBCG”, piše u dopisu vrhovne monetarne institucije kojom rukovodi guvernerka Irena Radović.
Svi će moći do nove lične
Dalje, CBCG ukazuje da nije izdavala instrukcije ni nalagala regulatorne mjere bankama zahtijevajući blokade transakcionih računa građana u slučaju neažurirane dokumentacije dostavljanjem nove lične karte.
“CBCG će u okviru svojih ovlašćenja pratiti način na koji kreditne institucije komuniciraju prema svojim klijentima, pa će u slučaju nastavka uočenih nepravilnosti preduzeti najstrože mjere u skladu sa zakonom”, piše u dopisu.
Prema podacima MUP-a na dan 29. septembar ukupno je izdato 493.649 hiljada karata, dok je oko 70.000 građana bez novog dokumenta. Građani su imali pet godina da zamijene lične karte.
Iz MUP-a je juče saopšteno da produženje roka za zamjenu ličnih karata nije u njihovoj nadležnosti i poručili su da nijednom građaninu, i nakon 30. septembra, neće biti onemogućen pristup ostvarivanju prava na ličnu kartu.
“Naglašavamo da nijednom građaninu i nakon današnjeg dana neće biti onemogućen pristup ostvarivanju prava na ličnu kartu”, saopšteno je juče iz MUP-a.
CBCG: Banke nam urušavaju ugled
U dopisu se navodi da je ovakvo postupanje banaka reputaciono neprihvatljivo za CBCG jer se u javnosti stvara pogrešan utisak da CBCG nastupa kao nalogodavac, odnosno da preuzima ulogu zakonodavca.
“Propisi kojima se uređuje poslovanje kreditnih institucija, uključujući i propise kojima se uređuje zaštita prava i interesa klijenata, između ostalog, obavezuju kreditne institucije na potpuno i tačno informisanje klijenata o uslovima korišćenja usluga. U tom smislu, kreditne institucije su u obavezi da u budućoj komunikaciji s klijentima na jasan i nedvosmislen način upoznaju klijente sa zakonskim propisima na kojima se zasnivaju zahtjevi za dostavljanje važeće identifikacione isprave, te dakle, da je riječ o obavezama utvrđenim zakonom, a ne po osnovu naloga CBCG. Navedeno se odnosi i u slučaju drugih obaveza kreditnih institucija i njihovih klijenata utvrđenih zakonom i na osnovu zakona”, piše u dopisu.
Pojašnjeno je da će se na ovaj način obezbijediti istinito, potpuno i transparentno, blagovremeno i tačno informisanje klijenata, kao i adekvatna primjena odredaba Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, uključujući i druge odredbe zakona kojima se utvrđuju prava i obaveze kreditnih institucija i njihovih klijenata.
Vijesti
