Dvanaestog januara 2003. godine umrla je znamenita naučnica Đurđica Petrović, etnolog, profesorica Filozofskog fakulteta u Beogradu. Rođena je 7. maja 1927. godine.
Istorijski institut iz Podgorice je 26. i 27. maja 1997. organizovao naučni skup i kao rezultat rada tog skupa objavljen je 1999. zbornik „Srednjovjekovna istorija Crne Gore kao polje istraživanja“. U zborniku se nalazi i rad profesorice Petrović „Srednjovekovni Vlasi na teritoriji današnje Crne Gore – primer Riđani“. Između ostaloga, profesorica je napisala, ovo se odnosi na srednjevjekovni period:
„O Vlasima sadašnje Crne Gore dubrovački spomenici obaveštavaju o Drobnjacima, Banjanima, Matarugama, zatim o Riđanima, Vlasima Onogošta i Nikšića, manje o Kričima, a koji su se nalazili na teritoriji Hercegovine XV veka. . . Pojedinačne informacije postoje i za katune u Zeti.“ (str 229 i 230)
Petrovićka piše o Vlasima o kojima ima najviše podataka u Dubrovačkom arhivu:
„Među tim Vlasima najbrojniji su bili Banjani i Drobnjaci. Prema turskom popisu hercegovčakih Vlaha iz 1477. Banjani su sa Pivom imali 19 katuna sa 623 kuće, a Drobnjaci 18 katuna sa 641 domom. Vlasi Nikšića i Onogošta zajedno, a koji su u kasnijim vekovima postali vrlo značajni, u vreme popisa imali su tri katuna i pet delova katuna sa 138 kuća. Od svih hercegovačkih Vlaha XV veka najmanje se pažnje do sada obraćalo na Riđane, crnogorsko pleme kasnijih vremena, a koje je nestajalo tokom prve polovine XVII veka“. (str 231)
HERCEG STJEPAN PO KOME JE HERCEGOVINA DOBILA IME, BIO JE VLAH
Grad Herceg Novi je dobio ime po hercegu Stjepanu, u kojem je on i umro, 22. maja 1466. Vlasi, koji su dobar (ili glavni) dio našeg narodnog bića, su starośedioci Balkana. Vlasi su bili među onim etničkim skupinama koje su Rimljani zbirno nazivali – Iliri.
Pa o Kosačama: „Funkcija kneza kod srednjovekovnih Riđana svedoči da su oni imali značajno mesto u društvenim i političkim zbivanjima u oblastima Kosača, Sandalja Hranića i hercega Stjepana Vukčića, čije poreklo je takođe bilo vlaško.“ (strana 241)
Petrovićka se u fusnoti pozvala na rad Mihaila Dinića koji je citirao jedan srednjovjekovni dokument u kojem se Kosače tretiraju kao Vlasi.
Kosače su bili moćni srednjovjekovni velikaši među kojima se ističu: Vlatko Vuković (umro 1392), koji je učestvovao u Kosovskom boju 1389. godine, zatim Sandalj Hranić i Stjepan/Stefan Vukčić.
Kosače su dobile taj naziv po jednom selu koje se nalazi jugozapadno, na 14 km od Goražda. Hercegovina je dobila naziv po hercegu Stjepanu/Stefanu Vukčiću Kosači, o tome akademik SANU Sima Ćirković piše:
„Pri oceni istorijske uloge Stefana Vukčića Kosače ne sme se ispustiti iz vida problem postanka Hercegovine. To je najznačajniji i neizbrisivi trag koji je Stefan Vukčić ostavio u istoriji naših naroda. Ujedno i jedinstven slučaj kod nas da jedna ličnost nametne svoje ime velikoj oblasti naše zemlje. Tačnije rečeno, ne svoje ime, nego svoju titulu, nerazdvojno sraslu sa imenom.“ (Sima Ćirković, Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba, Beograd, 1964, str 271)
M. Ćosović
