Biznis CG Portal o biznisu, politici i inovacijama u Crnoj Gori
Povezani članci
Stvarna individualna potrošnja (AIC) po glavi stanovnika, izražena u paritetu kupovne moći (PPS), daje jasan uvid u materijalno blagostanje domaćinstava širom Evrope. Podaci za 2023. godinu pokazuju da je Crna Gora lider među zemljama Zapadnog Balkana u pogledu standarda, ali sa značajnim zaostatkom za prosjekom Evropske unije.
Crna Gora u regionalnom kontekstu
Crna Gora sa AIC od 64% prosjeka EU, prema podacima EROSTAT-a, nalazi se ispred Srbije (55%), Sjeverne Makedonije (49%), Bosne i Hercegovine (42%) i Albanije (41%). Ovaj podatak svjedoči o tome da građani Crne Gore uživaju relativno bolje materijalno blagostanje u poređenju sa susjedima, što je posebno značajno u kontekstu težnje za evropskim integracijama.
Ova pozicija potvrđuje napredak Crne Gore u ekonomskom razvoju u poređenju sa drugim zemljama kandidata za članstvo u EU. Međutim, i dalje postoje značajni izazovi u smanjenju ekonomskog jaza u odnosu na prosjek EU.
Zaostatak za EU prosjekom
Materijalno blagostanje u Crnoj Gori je 36% niže od prosjeka EU, što ukazuje na neophodnost dodatnih napora u cilju podizanja životnog standarda. Poređenja radi, Bugarska i Mađarska, koje su najniže rangirane zemlje EU, imaju AIC na 70% prosjeka EU. Ovo govori da je Crna Gora na dobrom putu, ali da je još daleko od dostizanja standarda čak i zemalja sa najnižim blagostanjem unutar Unije.
Najbogatije zemlje EU prema materijalnom blagostanju
Na vrhu liste zemalja EU po AIC, kako je objavio portal Biznis.ba, nalazi se Luksemburg sa 136% prosjeka EU, što znači da je materijalno blagostanje domaćinstava u Luksemburgu za 36% više od prosjeka Unije. Slijede:Njemačka i Holandija sa 119%, A,ustrija sa 114% i Belgija sa 113%.
Zanimljivo je da je standard u posljednjih nekoliko godina najviše opao u Danskoj, Švedskoj i Njemačkoj, dok je porastao u Španiji i Irskoj.
Iznad EU prosjeka je Danska sa 108%, Francuska i Švedska sa 106% i Finska sa 105%.
Ove zemlje pokazuju značajnu prednost u odnosu na zemlje Istočne Evrope, gdje su Bugarska i Mađarska na dnu sa 70% prosjeka EU.
Norveška i Švajcarska
Od zemalja Evropskog udruženja za slobodnu trgovinu (EFTA), Norveška sa 124% i Švicarska sa 116% dodatno potvrđuju dominaciju razvijenih ekonomija zapadne i sjeverne Evrope u pogledu materijalnog blagostanja.
Uzroci dispariteta
Prema ekonomistima, razlozi za razliku u životnom standardu leže u ekonomskoj strukturi i produktivnosti: Crna Gora se oslanja na sektore poput turizma, koji su sezonskog karaktera i osjetljivi na globalne ekonomske promjene.
Takođe, i u manjoj ekonomskoj diversifikaciji jer ograničeni kapaciteti u više profitabilnoj industriji i poljoprivredi dovode do nižeg doprinosa ovih sektora BDP-u.
Niskom nivou investicija u infrastrukturu i inovacije: Dok su infrastrukturni projekti poput autoputeva u toku, neophodno je veće ulaganje u obrazovanje i tehnologiju za dugoročni rast.
Šta nam ovaj indikator govori?
AIC je ključni pokazatelj jer uzima u obzir ukupnu potrošnju domaćinstava, uključujući usluge i proizvode koje subvencioniše država ili neprofitne organizacije. Ovo mjeri stvarnu dostupnost dobara i usluga, što direktno utiče na kvalitet života. Crna Gora, kao lider u regionu, ima potencijal da dodatnim ekonomskim reformama i boljom redistribucijom resursa smanji jaz u odnosu na EU.
Što dalje
Crna Gora je napravila značajan iskorak u odnosu na ostale zemlje Zapadnog Balkana, ali potreban je kontinuitet u ekonomskim reformama. Fokus bi trebao biti na:
Povećanju produktivnosti i diversifikaciji ekonomije.
Jačanju socijalnih politika i ulaganjima u ljudski kapital.
Poboljšanju upravljanja javnim finansijama i privlačenju stranih investicija.
Dok Luksemburg predvodi u Evropi sa visokim nivoom materijalnog blagostanja, Crna Gora, iako vodeća na Zapadnom Balkanu, mora značajno unaprijediti svoje ekonomske parametre kako bi se približila čak i zemljama sa nižim standardom unutar EU, poput Bugarske i Mađarske. Dugoročna strategija može pomoći da se ovaj jaz smanji i podigne standard života građana.
P. Zečević
