Biznis CG Portal o biznisu, politici i inovacijama u Crnoj Gori
Povezani članci
Prosječna efektivna kamata na novoodobrene kredite, odnosno, kamata koja obuhvata sve troškove, imala je veliki rast za godinu dana, sa 5,04 odsto u septembru prošle godine do ovogodišnjih 7,05 odsto, dok je istovremeno prosječna kamatna stopa na depozite bila u padu sa 0,26 na 0,24 odsto.
U razgovoru za “Vijesti”, zbog čega se dešava da kamate na kredite imaju visok rast, a da to ne prate kamate na štednju, predstavnici komercijalnih banaka i Centralne banke(CBCG), su kazali da je takva situacija na tržištu – Evropska centralna banka (ECB)je podigla referentne kamatne stope (cijena novca na evropskom tržištu) zbog čega su morale i u Crnoj Gori da rastu kamate na kredite, dok banke imaju dovoljno depozita zbog čega ne moraju dodatno da stimulišu građane i privredu na štednju. Od referentne kamatne stope zavise cijene kredita u eurima koje banke plasiraju klijentima.
Depoziti rastu brže od kredita
Od septembra prošle godine do istog mjeseca ove godine, ukupan iznos odobrenih kredita svih banaka, prema podacima CBCG, povećan je sa 3,66 na 3,99 milijardi eura ili za devet odsto, dok su istovremeno ukupni depoziti u bankama povećani sa 4,96 na 5,52 milijarde ili za 11,3 odsto. Ovi podaci ukazuju da depoziti i dalje brže rastu od kredita iako su niske kamate na štednju.
Kamata na štednju oročenu na preko pet godina u septembru ove godine je iznosila 2,01 odsto, a prije godinu je bila 1,49 odsto. U istom mjesecu 2021. ova kamata iznosila je 1,81 odsto.
Mjere ECB digle kamate
Iz CBCG su kazali da je rast kamatnih stopa na kredite banaka u Crnoj Gori pod uticajem domaćih i međunarodnih faktora.
“Tekuće povećanje stopa je u dominantnoj mjeri pod uticajem monetarne politike ECB, odnosno nivoa kamatnih stopa u EU i razvoja trendova na međunarodnom finansijskom tržištu. Pored toga, prisutna ekonomska i geopolitička neizvjesnost sa produženim uticajem na domaće tržište, takođe utiče na oštriju kreditnu politiku banaka kod cijene kredita. Šestomjesečni euribor, kao referentna tržišna kamatna stopa, sa negativne vrijednosti od -0,55% iz decembra 2021. godine, porasla je na tekućih preko 4%, odnosno rast od preko 4,5 procentnih poena. U Crnoj Gori rast kamatnih stopa je bio znatno umjereniji, odnosno sa minimalnih 5,5% koliko je iznosila prosječno ponderisana efektivna kamatna stopa na kredite u maju 2022. godine, na 6,47% u septembru 2023. godine, odnosno rast od nešto više od jedan procentnog poena. Dakle, značajno manje od rasta euribora”, naveli su iz CBCG.
Oni podsjećaju da je ECB povećavala referentnu kamatnu stopu u cilju suzbijanja inflacije, da su nakon septembarskog najavili analizu ali i da se ne očekuje novo povećanja referentnih stopa.
“Takođe, prema najavama ove institucije, očekuje se da će se tokom prve polovine 2024. godine zadržati tekući nivo stopa, dok se inflacija u eurozoni ne smanji na ciljani nivo od oko 2%, dok u drugoj polovini može doći do potencijalnog smanjenja. U skladu sa ovim najavama očekujemo da će se postojeći nivo kamatnih stopa u Crnoj Gori zadržati na ovom nivou do kraja 2023. i dijelom u 2024. godini uz pretpostavku da ne dođe do značajnog povećanja eksternih neizvjesnosti i rizika usljed drugih ekonomskih i geopolitičkih faktora na tržištu”, naveli su iz CBCG.
Banke nemaju potrebu da podstiču štednju
I iz ove institucije konstatuju da rast kamatnih stopa na depozite ne prati rast kamatnih stopa na kredite kod banaka, navodeći da razlog može biti to što je u bankama akumulirani visoki i stabilni nivo depozita i da to ne stvara tržišni pritisak na banke da povećaju kamatne stope.
“Depoziti koji su na istorijskom maksimumu su pod uticajem sklonosti privrede i stanovništva ka štednji, odnosno posljedica povjerenja u bankarski sistem kao i nivo finansijske stabilnosti, ali i obazrivog trošenja novca usljed prisutne neizvjesnosti na tržištu, koja već ima produženi uticaj. Akumulacija štednje klijenata je evidentna u rastu depozita kod banaka i očigledno je, pored ostalog, vođena namjerom čuvanja novca za slučajeve nepredvidljivih okolnosti, kao i smanjene sklonosti ka investiranju u neizvjesnom vremenu, a manje kamatnom stopom na štednju, odnosno prihodom. Ovo je jedan od razloga zbog kojeg banke imaju stabilan izvor depozita i nemaju tržišni pritisak na ovaj izvor finansiranja, pa samim tim ni potrebu da značajnije mijenjaju politiku kamatnih stopa na štednju”, smatraju u CBCG., kojom rukovodi guverner Radoje Žugić.
